Είναι άραγε μονόδρομος η σημερινή εκρηκτική κατάσταση στον εκπαιδευτικό χάρτη της χώρας; Και είναι άραγε οι συντεχνιακές δυνάμεις του παρελθόντος που αντιδρούν στον μεταρρυθμιστικό οίστρο της κυβέρνησης; Η χώρα έχει ανάγκη από ένα ποιοτικό άλμα στο εκπαιδευτικό μας σύστημα. Το ποσοτικό άλμα που συντελέστηκε την προηγούμενη δεκαετία αυξάνοντας τη δυνατότητα πρόσβασης των μαθητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση οφείλει να ενισχυθεί με την ποιοτική ολοκλήρωση του εγχειρήματος και τη σύνδεσή του με την αγορά εργασίας. Η αυτονομία και η αυτοτέλεια των πανεπιστημίων αποτελεί όχημα για την ολοκλήρωση του εγχειρήματος και προϋπόθεση για την εσωτερική ακαδημαϊκή ανταγωνιστικότητα τους.
Όμως είναι προφανές ότι η αλλαγή που έχει ανάγκη ο εκπαιδευτικός σχεδιασμός στη χώρα μας δεν μπορεί, ανεξαρτήτως των προτεινόμενων ρυθμίσεων, να ξεκινά από το πανεπιστήμιο. Η αλλαγή χρειάζεται ρίζες και βάσεις και δεν μπορεί παρά να ξεκινήσει από το δημοτικό σχολείο-, από τα θεμέλια, δηλαδή, του εκπαιδευτικού μας συστήματος.
Χρειαζόμαστε ένα δημοτικό σχολείο που θα καλλιεργεί δεξιότητες, που θα συνδέεται με την τοπική κοινωνία, που θα λογοδοτεί στην κοινωνία, που θα στηρίζεται σε καινοτόμες παιδαγωγικές μεθόδους δίνοντας έμφαση στη χαρά της δημιουργίας, στα σχέδια εργασίας, στην ομαδοσυνεργατική διδασκαλία. Ένα σχολείο ανοιχτό στην κοινωνία και στις ανάγκες της.
Οι αλλαγές στο γυμνάσιο και στο λύκειο οφείλουν να απαντήσουν σε συγκεκριμένα κοινωνικά αιτήματα αντικαθιστώντας το φροντιστηριακό λύκειο με μια αυτοδύναμη εκπαιδευτική μονάδα που θα δίνει ευκαιρίες για σπουδές και δουλειά. Το τέλος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης πρέπει να οδηγεί στην ολοκληρωμένη γνώση μιας ξένης γλώσσας, της βασικής μαθηματικής αντίληψης, των ελληνικών, της χρήσης υπολογιστών και του κοινωνικού, πολιτικού και θεσμικού πλαισίου.
Χρειαζόμαστε ένα σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με την αδιάβλητη σημερινή θωράκισή του αλλά και με τη συμμετοχή των ιδρυμάτων στην επιλογή των φοιτητών τους. Ένα σύστημα που θα κατατείνει στη σταδιακή εξαφάνιση του φαινομένου της παραπαιδείας μέσα από την εμπέδωση μιας άλλης κοινωνικής αντίληψης για το ρόλο του σχολείου, αλλά και μιας άλλης αναπτυξιακής πραγματικότητας σε σχέση με τις εναλλακτικές λύσεις μετά την υποχρεωτική εκπαίδευση.
Οι αλλαγές στο χώρο της εκπαίδευσης χρειάζονται τρεις προϋποθέσεις:
ΟΡΑΜΑ, γιατί ο στόχος της παροχής ίσων δυνατοτήτων και ευκαιριών στη γνώση δεν μπορεί να υλοποιηθεί από διαχειριστές ή γραφειοκράτες.
ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ, γιατί η επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό, την έρευνα, την παραγωγή και διάχυση της γνώσης είναι η πιο ακριβή επένδυση.
ΔΙΑΛΟΓΟ, γιατί οι αληθινές μεταρρυθμίσεις υλοποιούνται μόνο όταν στηρίζονται από τους συντελεστές της εκπαιδευτικής διαδικασίας, αλλά και από την κοινωνία, δηλαδή τους αποδέκτες των επιχειρούμενων αλλαγών.
Είναι προφανές ότι και στις τρεις αυτές προϋποθέσεις η κυβέρνηση είτε αδυνατεί να ανταποκριθεί, είτε δεν το επιθυμεί. Είναι βέβαιο ότι η ελληνική κοινωνία τής το έχει ήδη χρεώσει.